Digital Object Identifier (DOI)

Ein DOI ein unik identifikator som gir eit digitalt objekt, til dømes ein forskingsartikkel, ein permanent link på internett. Dette gjer det enklare å spore og referere til objektet over tid, sjølv om nettsidelenka skulle endre seg.

Det finnes fleire persistente identifikatorar, slik som ein DOI er. Dei viktigaste er ORCID (Open Researcher Contributor ID), som identifiserer personar, og ROR (Research Organisation Registry som identifiserer institusjonar.

Alle desse identifikatorane er maskinlesbare, og dei gjer det mogleg å skilje forskarar eller institusjonar med liknande namn. DOI-en er ein unik identifikator for sjølve dokumentet, eller forskingsresultatet, og alle identifikatorane må vere på plass for å sitere forsking korrekt.

Sikt sin rolle i utskriving av DOI

Sikt legg til rette for at norske forskingsinstitusjonar kan få utskrive DOI til ulike forskingsresultat. Dette gjer vi gjennom å administrere kundeforholdet til DOI-utskrivaren DataCite og den aktuelle institusjonen, eit oppdrag som Kunnskapsdepartementet har tildelt Sikt.

Sikt sikrar standardiserte prosessar for registrering og vedlikehald av metadata, slik ein DOI krev. Sikt tar også rolla som førstelinjesupport. Alle som inngår avtale med DataCite via Sikt, blir ein del av eit konsortium som sikrar gode avtalevilkår for institusjonen og bidrar til felles praksis.

Det er tre måtar institusjonen kan tildele DOI til sine forskingsresultat:

1. Avtale med DataCite via Sikt. Alle institusjonar som tar i bruk NVA, vil få tilbod om å inngå ein avtale om DOI. Dermed får institusjonen tilgang til å tildele DOI på det som blir publisert i Nasjonalt vitenarkiv (NVA).
2. Institusjonen tildeler DOI via eigen infrastruktur. Ein må då gjere arbeidet med å ta i bruk og integrere DataCite sitt API opp mot institusjonen. Dette kan vere aktuelt om institusjonen har mange årlege publikasjonar og tilstrekkeleg utviklarkompetanse til å gjere API-integrasjonen.
3. Institusjonar som har avgrensa behov for å tildele DOI, kan få tilgang til webskjema hos DataCite der du manuelt kan fylle ut og få tildelt DOI-en (kun anbefalt dersom du har få publikasjonar årleg).

DOI gir ein unik og varig identifikator

Ein DOI er en internasjonal standard som inneber at forskinga får ein permanent identifikator (PID) som er udiskutabel, sporbar og inneheld metadata som kan oppdaterast. DOI-en gir omfattande og maskinlesbar metainformasjon om forfattaren, bidragsytarar, finansiering, lisensiering, versjonshistorikk m.m.

Ein DOI inneheld ikkje sjølve objektet, men linkar til materialet, og denne linken må haldast oppdatert. Slik sikrar standarden framleis validitet ved oppdateringar eller korrigeringar, og garanterer sporbarheit der alle versjonar vil vere ope tilgjengelege.

All forsking som får tildelt ein DOI blir indeksert, og blir dermed søkbar og synleg, både via OpenAire og kommersielle aktører som Google.

DOI er ein viktig del av fundamentet som garanterer at forskinga er korrekt. Det gjer den søkbar og siterbar – og dermed mogleg å falsifisere eller byggje vidare på for andre forskarar verda over.

Kva kan få tildelt ein DOI?

Det meste av forsking som er aktuelt å sitere kan få tildelt ein DOI. Både vitskaplege publikasjonar og råmateriale som datasett, bilete, finansiering, lyd, film og software kan få utskrive ein DOI.

Det er utgjevar av forskingsresultat som tildeler ein DOI. Det vil si at om du som forskar publiserer forskinga di i eit tidsskrift, vil den normalt få tildelt ein DOI. Dersom det er institusjonen som er utgjevar av forskinga, kan det være aktuelt å bruke NVA for å tildele DOI.

I NVA kan du gjere ein av to ting – enten eigenarkivere eit resultat som allereie er publisert ein annan plass, og då har ho gjerne allereie ein DOI. Om du ikkje allereie har publisert forskinga ein annan plass, kan du publisere den i NVA, gitt at institusjonen din har avtale om dette. Du vil då få tildelt ein DOI, som gjer forskinga di siterbar.

Til dømes vil det vere mogleg å publisere rapportseriar i NVA, slik at dei kan få tildelt ein DOI, noko som gjer denne forskinga synleg og siterbar.

Ein internasjonal standard som sikrar synlegheit og transparens

Sentralt i Sikts tenester for publikasjonar, forskingsinformasjon og forskingsdata står FAIR-prinsippet. Dette inneber at data og publikasjonar skal vere Findable, Accessible, Interoperable og Reusable.

På det internasjonale planet er omfanget av forsking så enormt at det ikkje er mogleg å halde seg oppdatert på alt som blir publisert - sjølv ikkje innanfor smale fagfelt.

For å kunne etterleve FAIR-prinsippet trengst internasjonale standardar for verifikasjon og tilgjengeleggjering. DOI er ein viktig bit i dette arbeidet.

Ein internasjonal standard for maskinlesbare metadata er derfor ein føresetnad for å verifisere og kvalitetssikre forsking, og ikkje minst for å avsløre useriøse aktørar eller publikasjonar. Via ein DOI kan du også spore informasjon om kven som har finansiert forskinga, noko som er viktig når du skal vurdere validiteten i resultatet. Til dømes vil all EU-finansiert forsking få tildelt ein DOI.

Kravet frå DOI-standarden om omfattande metadata sikrar at forskinga er søkbar. Det gjev transparens, slik at alt kan nøstast i og bli verifisert. At detaljert metainformasjon blir knytt til materialet innanfor maskinlesbare standardar er også ein føresetnad for å følgje FAIR-prinsippet.

DOI bidrar til å auke den vitenskaplege produktiviteten til datasetta.